10 augustus 1940: Luctor et Emergo

In kranten uit de oorlogstijd is door de strikte censuur weinig ´echt´ nieuws te vinden. Er staat veel nepnieuws in. 

De archieven van de politie bieden veel meer informatie over wat er van dag tot dag daadwerkelijk in Nederland gebeurde. Maar in de kranten zelf kunnen kleine berichtjes of advertenties soms ook het een en ander onthullen. Of vertellen puzzels iets over de gemoedsstand van het land.

Zo staat er op 10 augustus 1940 een grote puzzel in het Algemeen Handelsblad. ´Luctor et Emergo´ heet deze. Hij is ´gewijd aan de opbouw´, zo staat er in de introductie te lezen. De lezers wordt aangeraden een aantal woorden uit de oplossing van de puzzel ´ter harte´ te nemen en te ´vertrouw[en]´ op een zinspreuk uit de puzzel. En  ´[men] vermijde vooral´ 106 verticaal.

De winnaar van de puzzel krijgt tien gulden. De tien troostprijzen bestaan uit boeken. Oplossingen kunnen worden ingezonden tot en met dinsdag 20 augustus ´des avonds twaalf uur´.

Twee weken later blijkt dat de ´ ´opbouw´- puzzel, getuige het grote aantal inzendingen, zeer in de smaak gevallen is.´ Levensmoed, levensdurf, moedig zijn, arbeidslust en het nooit wanhopen  blijken de zaken te zijn die de lezers ter harte moeten nemen. Het vertrouwen draait om de spreuk ´per aspera ad astra´ (door de moeilijkheden naar de sterren). En sabotage is wat men vermijde. Oftewel ´moedwillige vernieling en beschadiging´, zoals de bijpassende opgave luidt.

Twee andere omschrijvingen springen er ook uit, 112 verticaal: ´koning der Joden, 950 v. Chr.´ en het vraagstuk dat hoort bij de oplossing van 201 horizontaal, ´SS´: ´heilige schrift (afk.) (Lat.)´.

Schouders eronder. Blik omhoog. Niet wanhopen of moedwillig kapotmaken. Maar worstelen. En bovenkomen. Dat was het parool van het Algemeen Handelsblad, in de puzzelrubriek van augustus 1940.