Doe eens normaal, man

Afgelopen zondag fietste ik door het IJbos, het IJbos dat al decennialang het W.H.Vliegenbos wordt genoemd. In de oorlog - en dus in de politierapporten - heette het nog het IJbos, het lag dan ook pal aan het IJ.

Ik slingerde de klok naar 1942, de zomer van 1942 om precies te zijn, toen Amsterdamse Joden nog net hun fietsen niet in hoefden leveren en evenzogoed niet door het IJbos mochten fietsen. Dat was een regel, door de bezetter bedacht en wie hem schond kon dit zomaar met de dood moeten bekopen. Voorbeelden daarvan zijn terug te vinden in het politiearchief. Althans, de betreffende mutaties vind je daar en dan op het Joods Monument het vervolg (Joden die betrapt werden op een overtreding als deze, werden door de politie naar de S.D. gebracht, die vervolgens wel raad met hen wist).

Toen dacht ik aan een andere regel, gewoon door Nederlanders bedacht. Rechts aan blijven houden was er bijvoorbeeld eentje, als je dat niet deed kon de politie dagenlang je fiets in beslag nemen. Maar verslagen daarvan vind je na 1940 niet zo makkelijk meer terug.

Ik beeldde mij in dat ik, alweer in de zomer van 1942 - het was in de zomer van 1942 een chaos op de wijkbureaus van politie, Joden doken onder, vluchtten, verdwenen, daar werden door allerlei burgers meldingen van gedaan, de reacties van de agenten van dienst hierop waren aanvankelijk niet consequent - bij een Joodse kennis op bezoek was en dat er nét iets teveel licht langs het verduisteringspapier naar buiten scheen, de politie hierop door de Luchtbeschermingsdienst werd geattendeerd en mijn Joodse kennis vervolgens naar de S.D. werd doorgezonden en van daaruit oostwaarts. 

Was dit bij mij thuis gebeurd (zonder de Joodse kennis op bezoek, dit was niet meer toegestaan), dan had ik slechts een boete gekregen. En, vooruit, als ik niet thuis was geweest die avond, dan had de politie mijn lamp 'met gebruik van het dienstwapen' mogelijk kapot geschoten. 

We hadden dan hetzelfde vergrijp gepleegd. Alleen de Jood werd afgevoerd.

In de dagen die volgden heb ik nog veel podcasts gehoord, filmpjes op YouTube bekeken, talkshows gezien, 1942 is het tenslotte allang niet meer. Ik zag pallets uit elkaar getrokken worden, een jonge man ontkennen dat hij Joods was,  politici over elkaar heen buitelen in hun drang om de wereld duidelijk te maken dat de grens nu echt, en ja, door wie werd niet altijd met evenveel woorden aangeduid maar was desondanks toch wel duidelijk, overschreden was.

Hoe harder ik nadacht, hoe meer ik in de war raakte, wat nu was de kern?

Dat ik in 1942 geen boete had willen krijgen? Nee. Hoewel ik geen fan ben van boetes en er naar mijn mening in de loop van mijn leven ook echt al teveel heb gehad, zij het niet in 1942.

Dat de Joden die in 1942 door het IJbos fietsten dat probleemloos hadden kunnen doen, dan? Nou, dat was zeker wel zo fijn geweest.

Dat ik in 1942 had gewild dat mijn Joodse kennis net als ik gewoon een boete had gekregen? Ja. Dat kwam het dichtst in de buurt. 

Het is 2024. Ik wil leven in een wereld waarin iedereen door het W.H. Vliegenbos mag fietsen. Gelukkig doen we dat, al heel lang. Een wereld vooral waarin die iets uithaalt of een regel schendt dezelfde reactie mag verwachten. 

Niets meer. Niets minder.  Joden, Marokkanen, en alle anderen.