Vandaag schrijf ik eens een stukje over een andere Frank. Een Frank die ook in de dagrapporten van de Amsterdamse politie voorkomt.
Nu komt de achternaam ‘Frank’ vrij veel voor: wie de achternaam
op het Joods Monument zoekt, een database zonder welke, ik benadruk dit maar weer
eens, ik een aantal van mijn stukjes op dit blog simpelweg niet had kunnen
schrijven, krijgt over de duizend hits. Maar de meeste mensen kennen natuurlijk
vooral Anne Frank. Otto. Edith, Margot.
De naam van de mevrouw Frank waar dit stukje over gaat, Paula
Johanna Frank, staat op 9 juli 1943 in de politierapporten genoteerd. Net als Anne
Frank was Paula Johanna Frank afkomstig uit Duitsland. Een paar maanden voordat
Anne Frank in Nederland arriveerde, vestigde Paula Johanna Frank zich in Hilversum,
op een adres waar zij de tien volgende jaar zou blijven wonen. Ze was flink
ouder dan Anne Frank, of ook Otto Frank: ze stamde uit 1867.
Ik kwam de naam van Paula Johanna Frank tegen op één van mijn
speurtochten door het politiearchief. Vervolgens ging ik haar zoeken op het
Joods Monument. En ik vond haar, tot mijn verbazing, niet.
Nu is de naam Paula Johanna Frank, in de combinatie van
voor- en achternaam, niet zó specifiek Joods, dat ik haar, onder andere omstandigheden,
op het Joods Monument eindeloos zou zijn blijven proberen te vinden. Dan kun je
namelijk wel bezig blijven: er zijn zoveel namen die Joods kúnnen, maar niet
helemaal hoeven zijn (‘De Vries’, om een indruk te geven, is daar een voorbeeld
van).
Maar Paula Johanna Frank moest echt Joods zijn. Dat kon niet
anders: ze was door zelfdoding om het leven gekomen, “in de Joodsche Schouwburg,
Plantage Middenlaan 24, alhier,” zoals de politie had genoteerd.
Ik besloot de naam door te geven aan onderzoekster José
Martin van het Namenproject te Westerbork. Zij kon verder speurwerk verrichten,
had toegang tot andere archieven. Daarop bleek dat Paula Johanna Frank nog niet
als slachtoffer in die archieven voorkwam. Zij is vervolgens aan het Joods Monument
toegevoegd.
Wetende dat ik vandaag een stukje over deze onbekende mevrouw
Frank zou schrijven, zocht ik haar naam nog eens op het Joods Monument. Er
waren door een bezoeker inmiddels foto’s aan haar pagina toegevoegd, zag ik. Ook
bleek ze bij leven pianodocent te zijn geweest.
Mensen vragen weleens naar het nut van een blog, en
onderliggend speurwerk, als dit. Jaren geleden zou ik hebben gezegd: het brengt
de oorlog dichterbij, het wordt duidelijker wat daarin van dag tot dag allemaal
is gebeurd. En dat is ook nu nog wel een deel van mijn antwoord. Maar er is een
ander deel bij gekomen: het brengt het Joods leven van toen naderbij.