Van namen en andere personalia

Afgelopen zomer bracht een vriendin een naambandje voor me mee. Dat had ze, straatjutter die zij is, op straat gevonden. ´Polak´, stond er op het bandje. ´Omdat je altijd zoveel met de Joden bezig bent,´ legde ze uit. ´Bedankt,´ zei ik, ´wat leuk.´

(Vermoedelijk kwam het bandje uit de jaren tachtig of negentig. Wie veel bezig is met de oorlog heeft bij het zien van zo'n bandje andere associaties dan, begreep ik een tel nadat ik het bandje kreeg, bijv. de betreffende vriendin. Mijn eigen onmiddellijke gedachte ging uit naar de rugzakken, die verplicht gelabeld naar de kampen werden meegenomen.)

Later vroeg ik haar of ze het verhaal van Willem Polak kende: een beruchte Jodenjager met een achternaam die hij ongetwijfeld wel vermoorden kon. ´Maar dan moét hij toch Joods geweest zijn?´ vroeg ze nog. ´Met die achternaam?´ Maar nee, dus.

Polak is natuurlijk wel een veel voorkomende Joodse achternaam. Dat wist ook de arts die in de zomer van 1942 in het Burgerziekenhuis in de Linnaeusstraat een Joodse vrouw had behandeld. Het behandelen van een Joodse vrouw door een niet-Joodse arts was niet verboden (Joodse artsen op hun beurt mochten geen niet-Joden behandelen) maar de betreffende vrouw had zich, met een niet-Joodse man door het ziekenhuis lopend, ´beledigend [..] uitgelaten over Duitsland.´ En dat kon natuurlijk niet. Vond althans de vrouw die de belediging in de wandelgangen had opgepikt en spoorslags de politie inschakelde.

De niet-Joodse, Duitsland beledigende man had de agent van dienst te pakken weten te krijgen. Maar de Joodse vrouw niet. De arts wist namelijk niet meer hoe ze heette. ´Polak´, dacht hij. Haar adres kende hij niet.

Dit soort verhalen zijn spoortjes van verzet die, naast al het andere, soms ook in de politierapporten terug te vinden zijn. Zoals trouwens ook zichtbaar is in het stukje dat ik op 16 september op dit blog plaatste.

Het incident in het Burgerziekenhuis speelde zich in de zomer van 1942 af, en dus niet op 11 oktober van dat jaar. Wie zoekt naar een verband tussen de datum van nu en die van toen doet dat dit keer vergeefs. Een datum is uiteindelijk maar een datum. Zoals een naam ook maar een naam is.